Jaką umowę możesz podpisać

Bardzo często pierwsza umowa zawierana z danym pracodawcą to umowa na okres próbny. Pracodawca i pracownik zgodnie ustalają okres, w którym chcą się wzajemnie poznać. Pracodawca przyjrzy się kwalifikacjom pracownika i oceni, czy może go zatrudnić do wykonywania określonego typu pracy. Natomiast pracownik sprawdzi, czy warunki wykonywani pracy, zakres powierzonych mu czynności oraz atmosfera w firmie są zgodne z jego oczekiwaniami. Czas obowiązywania takiej umowy nie może być dłuższy niż trzy miesiące. Trzeba również zaznaczyć, że ten sam pracodawca może zawrzeć z danym pracownikiem tylko jedną umowę o pracę na okres próbny. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracodawca chce powierzyć tej osobie zupełnie inny zakres obowiązków. Wówczas może ponownie sprawdzić jego przydatność do zatrudnienia zawierając kolejną umowę na okres próbny. Osiągnięcie końcowego terminu obowiązywania umowy tego typu oznacza zakończenie współpracy. Strony mogą uzgodnić podpisanie kolejnej umowy (na czas określony lub nieokreślony) lub nie podejmować żadnych dalszych wspólnych działań.

Prawa, które przysługują pracownikowi z tytułu zawarcia umowy na okres próbny, to m.in. wynagrodzenie, urlop wypoczynkowy, zwolnienie chorobowe, bezpłatna opieka zdrowotna i okres wypowiedzenia.

Ta umowa ma w treści wpisaną datę, do której obowiązuje. To znaczy, że pracownik i pracodawca uzgodnili zasady zatrudnienia i z góry wskazali, jak długo to zatrudnienie będzie trwało. Obecnie obowiązujące przepisy określają, że umowa o pracę na czas określony zawarta między danym pracodawcą i pracownikiem nie może obowiązywać dłużej niż 33 miesiące. Jeżeli strony uzgodniły podpisanie kilku kolejnych umów na czas określony (zgodnie z prawem może ich być maksymalnie trzy), to łączny okres ich obowiązywania nie może być dłuższy niż 33 miesiące. Jeżeli jednak zawarte umowy przekroczą te ramy czasowe, to automatycznie zostaje zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony. Prawo precyzyjnie określa warunki takiego automatycznego przekształcenia umowy zawartej na czas określony w umowę na czas nieokreślony i – w razie potrzeby – warto zajrzeć do Kodeksu pracy i je poznać.

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony ma prawo m.in. do wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego, zwolnienia chorobowego, bezpłatnej opieki zdrowotnej i okresu wypowiedzenia.

To szczególny rodzaj umowy zawartej na czas określony wykorzystywany przez pracodawców, którzy muszą zapewnić zastępstwo pracownika nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych (np. choroba, urlop wychowawczy). Warunkiem koniecznym jest, by zakres obowiązków osoby zastępowanej i zastępującej był tożsamy. Inne warunki zatrudnienia, w tym wymiar zaangażowania czy wysokość wynagrodzenia mogą być różne).

Pracodawca, który chce zatrudnić pracownika na podstawie takiej umowy może najpierw zaproponować umowę na maksymalnie trzymiesięczny okres próbny. Podstawowa różnica między umową na zastępstwo a zwykłą umową na czas określony jest taka, że w przypadku zastępstwa nie obowiązuje ograniczenie czasowe trwania umowy (33 miesiące). Nie jest też automatycznie przekształcania w umowę na czas nieokreślony np. w przypadku podpisania kolejnej, czwartej umowy.

To umowa bezterminowa, czyli taka, która w treści nie ma wskazanego terminu obowiązywania. Daje duże gwarancje trwałości zatrudnienia, ale nie oznacza, że stosunek pracy nie może zostać rozwiązany. Okres wypowiedzenia jest jednak w tym przypadku dłuższy, a decyzja o wypowiedzeniu umowy pracownikowi musi zostać przez pracodawcę uzasadniona.

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o prace na czas nieokreślony ma zagwarantowane ubezpieczenie (emerytalne, zdrowotne, chorobowe, rentowe), prawo do urlopu, wynagrodzenie (które musi być równe lub wyższe od najniższego obowiązującego na podstawie prawa), czas pracy oraz okres wypowiedzenia.

Podstawą nawiązania stosunku pracy może być umowa (tak, jak w sytuacjach opisanych powyżej), ale może też być decyzja administracyjna. Tak się dzieje w przypadku w mianowania, np. prokuratorów, nauczycieli. Oczywiście, do skutecznego mianowania pracownika konieczna jest jego zgoda. Jednak przyjęcie nominacji oznacza zgodę na podległość służbową. Jednostronne decyzje zwierzchników mogą zmieniać warunki pracy i oznaczać np. powierzenie innych obowiązków, przeniesienie do wykonywania zadań w innym miejscu. Tak nawiązany stosunek pracy podlega prawu administracyjnemu, a nie prawu pracy. Mianowanie oznacza dodatkowe wymagania wobec pracownika, ale też łączy się z dodatkowymi korzyściami (w tym np. dłuższy urlop, specjalne szkolenia, większa stabilność zatrudnienia).

Z kolei powołanie dotyczy osób, które mają pełnić funkcję w administracji państwowej. Akt powołania (wymaga zgody obu stron) określa m.in. stanowisko, termin rozpoczęcia pracy oraz wysokość wynagrodzenia. Nie łączy się jednak z zapewnieniem stabilności, ponieważ powołany pracownik może zostać w każdej chwili odwołany.

Natomiast nawiązanie stosunku pracy z wyboru dotyczy najczęściej pracowników organizacji społecznych, politycznych i związkowych. Wybierani są również m.in. marszałkowie województw, starostowie, wójtowie, burmistrzowie, starostowie miast. Takie zatrudnienie ustaje wraz z wygaśnięciem mandatu. Ciekawostką jest, że pracę z wyboru można wykonywać równolegle z pozostawaniem w stosunku pracy z poprzednim pracodawcą, u którego pracownik bierze urlop bezpłatny na czas sprawowania mandatu.

Taka umowa zawierana jest między zleceniodawcą, który zleca wykonanie określonych czynności i zleceniobiorcą, który przyjmuje je do wykonania. Umowa zlecenia nazywana jest inaczej umową starannego działania. To oznacza, że jej wynikiem nie jest jakiś z góry określony efekt, a jedynie wykonywanie określonych czynności w ustalonym czasie.

Dla osób wykonujących umowę zlecenie ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Nie mogą również liczyć na prawo do urlopu. Umowa może być wypowiedziana przez każdą ze stron.

W tej umowie stronami są zamawiający i wykonawca, a jej efektem jest szczegółowo opisane dzieło. Jest to więc umowa rezultatu. Wynagrodzenie jest po przyjęciu przez zamawiającego tego dzieła.

Wykonawca działa samodzielnie, w określonym przez siebie czasie i miejscu. W zamian nie otrzymuje jednak żadnych dodatkowych przywilejów pracowniczych, poza wynagrodzeniem. W szczególności umowy te nie są powiązane z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne i okres ich wykonywania nie wlicza się do stażu pracy. Wykonawca nie ma też prawa do płatnego urlopu.

To szczególny rodzaj umowy zlecenia, w której zleceniobiorca prowadzący działalność gospodarczą (agent) zobowiązuje się do działania w imieniu zleceniodawcy (w tym np. zawierania umów w jego imieniu). W zamian otrzymuje wynagrodzenie (prowizję).