Umiejętności
O ile wiedza jest potrzebna do ustalenia, co trzeba zrobić, to umiejętności pozwalają to zrobić w określony sposób. Zgodnie z Europejską Rama Kwalifikacji umiejętności są rozumiane jako zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów.
Pojęcie umiejętności nie jest jednorodne. Obejmuje bardzo różne zdolności – dotyczące zarówno spraw technicznych, np. umiejętność obsługi konkretnego programu komputerowego, gotowania, prowadzenia samochodów ciężarowych itp., jak również tzw. umiejętności społecznych, które wiążą się z komunikacją, pracą w zespole, wykonywaniem zadań pod presją czasu, kreatywnością, planowaniem, zarządzaniem itp.
Tę pierwszą grupę umiejętności, które nazwaliśmy technicznymi, zdobywa się przede wszystkim podczas praktyki. W języku niemieckim jest takie powszechnie znane przysłowie „Übung macht den Meister”, czyli „ćwiczenie czyni mistrza”. Jeśli chcesz mieć bardzo dobrze rozwinięte umiejętności wykonywania jakiejś czynności, to musisz to ćwiczyć – im więcej, tym lepiej. Mogą to potwierdzić wszyscy sportowcy, artyści, ale też rzemieślnicy i każdy inny fachowiec. Dlatego, jeśli chcesz być atrakcyjnym kandydatem na pracownika, to musisz zdobywać praktykę.
Pewne szanse w tym zakresie daje szkoła, szczególnie ta, która w programie nauczania ma zajęcia praktyczne. Możesz jednak sam zadbać o to, by mieć okazje do ćwiczenia swoich umiejętności. To może być praca wakacyjna, praca dorywcza, wolontariat, udział w projekcie programu ERASMUS+. Więcej na ten temat piszemy poniżej, w części poświęconej doświadczeniu.
W tym miejscu chcemy Cię namówić, byś uważnie przyjrzał się umiejętnościom społecznym, które zapakujesz do swojego plecaka przed wyprawą na rynek pracy.
Sprawa wydaje się z pozoru bardzo prosta. Każdy z nas ma jakieś umiejętności komunikacji, pracy w zespole itp. Wielu myśli sobie wręcz: nawet jeśli nie czuję się osobą, która dobrze organizuje sobie pracę, to przecież mogę potwierdzić taką umiejętność w CV – na to nie ma żadnych zaświadczeń ani certyfikatów. Pracodawca tego nie sprawdzi.
Jeszcze raz przyjrzyj się uważnie ofertom pracy, które przedstawiliśmy na poprzedniej stronie. Każdy z tych trzech pracodawców zawarł w opisie wymagań określone umiejętności miękkie – komunikacyjne, interpersonalne, organizacyjne itd.
→ Dlaczego jest to tak ważne dla pracodawcy, żeby kandydaci na pracowników mieli rozwinięte te umiejętności? ←
Przede wszystkim dlatego, że żaden pracodawca nie jest w stanie rozwinąć takich umiejętności u swoich pracowników w krótkim czasie. Nad umiejętnościami społecznymi pracujemy całe życie, stale je rozwijamy i prawie nigdy ich nie zapominamy. Dlatego pracodawca może napisać w ogłoszeniu: jeśli nie masz pewnych umiejętności technicznych, a chcesz się uczyć, to wyślę Cię na kurs i wrócisz jako osoba z pewnym doświadczeniem. Natomiast, jeśli nie umiesz nawiązać kontaktu z klientem, to nie ma kursu, który Cię tego nauczy w krótkim czasie. Coraz więcej badań przeprowadzanych wśród pracodawców na temat oczekiwań wobec młodych osób wchodzących na rynek pracy potwierdza, że pracodawcy poszukują przede wszystkim osób z rozwiniętymi umiejętnościami miękkimi. Dlatego, pakując plecak, pamiętaj, by włożyć ich jak najwięcej i to na wysokim poziomie rozwoju.
Zanim przybliżymy Ci, co kryje się pod nazwą niektórych umiejętności, wróćmy na chwilę do kwestii wpisywania umiejętności miękkich do CV. Czy aby na pewno pracodawca tego nie sprawdzi? Otóż nie. Chcemy zaznaczyć, że stosowane obecnie metody rekrutacji pozwalają bardzo dobrze zdiagnozować poziom umiejętności miękkich u każdego kandydata. Papier jest cierpliwy i możesz w CV napisać wszystko, ale podczas rozmowy rekrutacyjnej Twoje kompetencje społeczne będą dla osoby rekrutującej łatwe do oceny.
Oto najczęściej oczekiwane przez pracodawców kompetencje miękkie:
(rozwiń poszczególne, żeby przeczytać, na czym polegają)
To zdolność do podporządkowania własnego wkładu pracy celom działania zespołu, to znalezienie swojego miejsca w zespole i myślenie kategoriami „my” a nie „ja”. To także inspirowanie innych do działania.
To zachowanie zimnej krwi, łatwe definiowanie możliwych następstw i podejmowanie kroków zaradczych. Działania w warunkach ekstremalnych powinny nas dodatkowo dyscyplinować i porządkować kolejne kroki, a nie powodować potęgowanie problemów.
To umiejętność redukowania napięcia w sytuacji konfliktowej, budowania kompromisu i podstawa bezpieczeństwa dla wszystkich członków zespołu.
To zdolność do organizowania własnej pracy (wyznaczania celów, planowania działań, monitorowania rezultatów), co oznacza zarówno odwagę w podejmowaniu wyzwań, ale też gotowość do ponoszenia pełnej odpowiedzialności za niepowodzenia.
Jest takie powiedzenie „kto chce – szuka sposobów, kto nie chce – szuka powodów”. Ta umiejętność oznacza, że problemy są traktowane jako wyzwania, które trzeba podjąć i tylko należy znaleźć odpowiedni sposób.
To umiejętność, która pozwala na dokonywanie racjonalnej oceny, dostrzeganie zagrożeń i minimalizowanie ich skutków.
Dotyczą mówienia, słuchania i pisania. Są bardzo ważne zarówno w pracy zespołowej wewnątrz firmy, jak i na stanowiskach związanych z obsługą klienta. Są tak oczywiste, że nie przywiązujemy szczególnej wagi do oceny ich poziomu. A szkoda, bo są niezwykle ważne zarówno w pracy zawodowej, jak i w życiu prywatnym. Dlatego poświęcimy im trochę więcej uwagi.
Czego nie wolno robić podczas komunikowania się z drugą osobą?
- Nie wolno koncentrować się na własnej wypowiedzi i pomijać rozmówcy.
- Nie wolno przerywać wypowiedzi drugiej osoby, przeszkadzać, zajmować się w tym czasie innymi sprawami (np. sprawdzać wiadomości w telefonie).
Jeśli chcesz być postrzegany jako dobry rozmówca, to korzystaj z takich technik jak:
- powtarzanie własnymi słowami tego, co, powiedziała druga osoba, np. Rozpoczynając od Chcesz powiedzieć, że…, Masz na myśli, że…,
- dopytywanie w sprawach, które nie są dla Ciebie zrozumiałe albo masz jakieś wątpliwości,
- podsumowanie pewnego etapu rozmowy.
Pamiętaj też, że podczas rozmowy wymieniasz z drugą osobą nie tylko słowa, ale także spojrzenia i gesty. Zadbaj o te szczegóły, nie odwracaj głowy, mów wyraźne, nie ściszaj głosu do szeptu i nie krzycz.
Czy umiejętności społeczne można ćwiczyć? Tak, a nawet trzeba to robić systematycznie i przy każdej nadarzającej się okazji. Podczas rozmowy z pracodawcą będziesz mógł przywołać okoliczności, w których rozwijałeś swoje kompetencje miękkie. Więcej na ten temat przeczytasz w opisie doświadczenia.